متخصصان نیروی دریایی ارتش و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با توجه به حریم دریایی کشورمان در شمال و جنوب توانایی طراحی و ساخت انواع شناورهای نظامی و غیرنظامی را متناسب با محیط و شرایط دریا (عمق دریایی و عوارض دریایی) کسب کرده اند.
قدرت ناشی از توان صنعت دریایی جمهوری اسلامی به عنوان یک بازوی بازدارنده دفاعی مؤثر توانسته است هر گونه تحرک و اقدام احتمالی نیروهای بیگانه در حریم خلیج فارس و دریای خزر را خنثی سازد و در نتیجه حوزه ای امن و مطمئن برای رشد، توسعه و اعتلای ایران اسلامی را فراهم ساخته است.
نقش تعیین کننده زیردریایی ها در نبردهای دریایی گذشته و قابلیت های بالای آن در مخفی ماندن از دید دشمن، آن را تبدیل به یک سلاح استراتژیک نموده است که حتی در اختیار داشتن تعداد اندکی از آن می تواند در زمان صلح، نقش بازدارندگی مؤثر و در زمان جنگ، برتری های رزمی مؤثری به دنبال داشته باشند.
امروزه فقط پنج کشور در دنیا فناوری ساخت زیردریایی های اتمی را در دست دارند ولی کشورهای بیشتری توان تولید زیردریایی های متعارف(غیر اتمی) را دارند. از مزیت های عمده زیردریایی های غیر اتمی نسبت به اتمی، سر و صدای کمتر و مخفی بودن آنها می باشد. این زیردریایی ها در چند رده(کلاس) طبقه بندی شده اند که متخصصان دریایی کشورمان در رده های مختلف، اقدام به طراحی و ساخت نمونه های متناسب با شرایط اقلیمی و تهدیدات پیشرو نموده اند.
نوع خاصی از زیردریایی های متعارف یا دیزلی با تناژ کمتر از 500 تن، زیردریایی میدجت نام دارد که به دلیل ابعاد کوچک، قابلیت حرکت در آب های کم عمق را بخوبی داشته و بسیار کم سر و صدا نیز هستند. ردیابی این زیردریایی ها از عمده ترین مشکلات ردیابی شناورهای زیرسطحی و مبارزه با آنها از عمده ترین معضلات آینده نبرد زیرسطحی است چرا که بسیاری از کشورها حتی برخی از کشورهای در حال توسعه نیز توانایی تولید این زیردریایی ها را بدست آورده اند که از جمله آنها ایران است.
با تعریف دقیق تر، امروزه زیردریایی میدجت به زیردریایی های کمتر از 150 تن گفته می شود. این وسائل معمولاً با خدمه ای کمتر از 10 نفر بکارگیری شده و دارای فضای داخلی محدودی هستند. این زیردریایی ها برای ردیابی و انهدام زیردریایی ها و کشتی های دشمن طراحی شده اند. آنها آرام، سریع، دارای تسلیحات مناسب و حسگرهای پیشرفته بوده و با شلیک موشک و اژدر از نیروهای دیگر پشتیبانی می کنند.
مرور تاریخ زیرسطحی ها نشان می دهد زیردریایی های میدجت، ارزان قیمت و ساخت آنها نیز آسان بوده، در ابتدا 2 یا 3 خدمه بیشتر نداشتند و  در جنگ جهانی دوم به طور گسترده از طرف آلمان و ژاپن مورد استفاده قرار گرفتند. ایتالیایی ها هم در دسامبر 1941 از زیردریایی های میدجت برای حمله به نبردناوهای انگلیسی استفاده کردند. آلمانی ها نیز اگرچه در سال های 1944-1945 صدها فروند از این نوع زیردریایی را برای مقابله با نیروهای متفقین در اروپا ساختند ولی موفقیت چندانی نداشتند.

 

 

ژاپنی ها در برخی مواقع از این زیردریایی ها به عنوان یک اژدر دارای سرنشین استفاده می کردند و آن را به اهداف خود می کوبیدند و از آنها در پایان جنگ برای محافظت از جزایر خود استفاده های بسیاری کردند. تلاش دیگر نیز استفاده انگلیسی ها از زیردریایی های کوچک میدجت برای مقابله با زیردریایی ها و کشتی ها دشمن بود. این زیردریایی ها 2 نفره بودند و قابلیت های تهاجمی خوبی داشتند. همچنین این زیردریایی های کوچک برای فلج کردن خطوط تجاری شمالی به سمت شوروی به کار رفتند.

غدیر ایران
ایران برای محافظت از سواحل گسترده خود نیازمندی بسیاری به زیردریایی دارد بخصوص سواحل ایران در خلیج فارس که از پرتنش ترین دریاهای دنیا در چند دهه گذشته بوده است. از طرفی سرمایه گذاری چند ده میلیارد دلاری ایران در زمینه نفت و گاز در این دریا در جریان بوده و مهمترین منبع تأمین انرژی جهان در این منطقه است از اینرو باید امنیت در این دریا به نحو شایسته و مطمئنی از سوی ایران تضمین گردد.
خلیج فارس از جمله دریاهای کم عمق دنیا است که زیردریایی های بزرگ امکان حضور در آن را ندارند. با توجه به محدودیت ابعاد زیردریایی در این دریا، به نظر می رسد زیرسطحی رده میدجت به عنوان بهترین گزینه برای عملیات در آن مطرح باشد.
زیردریایی های کوچک کلاس غدیر نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل طراحی خاص خود به شکل بسیار مطلوبی برای منطقه خلیج فارس مناسب هستند و توانایی عملیاتی بالایی را در اختیار نیروی دریایی ارتش می گذارند. البته در طراحی این زیردریایی و برنامه های ارتقاء آن شرایط اقلیمی دریای عمان نیز در نظر گرفته شده است.

 

خط تولید این زیردریایی در شهریور ماه 1385 افتتاح شده و هزینه تولید هر یک از آنها در آن زمان 17 تا 18 میلیون دلار بوده است. رشته های دانشگاهی مورد استفاده در طراحی و ساخت زیردریایی غدیر شامل مکانیک، الکترونیک، فیزیک، ناوبری، مخابرات، رایانه، تسلیحات، شیمی، اقیانوس شناسی، هیدرولیک و نیوماتیک بوده که حاصل فعالیت آنها سامانه های گوناگونی مانند سامانه هیدرولیک، سامانه هوای پرفشار، سامانه تقسیم آب، کنترل هیدرواستاتیک، تصفیه و تهویه هوا(جذب دی اکسیدکربن و تأمین اکسیژن)، سامانه خاموش کردن آتش، نجات خدمه و سامانه های تولید تولید توان شامل موتور دیزل برای سطح آب و موتور الکتریکی یا سامانه های مختلف مستقل از هوا(AIP) در زیر آب است.
غدیر برای آبهای خلیج فارس و دریای عمان طراحی شده است و داری قابلیت بالا در غوص و صعود و مانور است؛ تنها در مدت 30 ثانیه از اسکله جدا شده و از این نظر توانایی بالایی در ورود به حالت عملیاتی دارد. این زیردریایی 29 متری که جابجایی آن 115 تن است قابلیت قرارگیری در بستر دریا را دارد و در این وضعیت سامانه های راداری توانایی ردگیری آن را ندارند.

 

شرایط خاص آب خلیج فارس و پدیده های فیزیکی بخصوص آن در طراحی این زیردریایی لحاظ شده از جمله چگالی بالای آب آن که در ابتدای ورود زیردریایی های روسی به ایران مشکلاتی را در فصول گرم سال برای آنها ایجاد می نمود. همچنین جزر و مد آب در خلیج فارس که دو بار در روز اتفاق افتاده و تفاوت ارتفاعی معادل 3 تا 4 متر ایجاد می کند. این تغییرات ارتفاع آب، چگالی لایه های آب دریا را تغییر داده و در نتیجه آن هم وضعیت لایه های صوتی و هم وضعیت تعادل زیردریایی تحت تأثیر قرار می گیرد. با آگاهی از این شرایط، زیردریایی غدیر نشان داده که از کارایی بسیار بالایی برای اجرای عملیات در آب های جنوبی کشورمان برخوردار است.
این زیرسطحی کاملاً بومی که عرض بدنه آن حدود 2متر و 75 سانتیمتر است قابلیت شلیک اژدر از دو مقر جلویی، رهاسازی انواع مین دریایی، حمل نیروهای تکاور و موشک های دوش پرتاب را داشته و امکانات لازم برای خروج نیروهای غواص در زیر آب برای اجرای عملیات در آن قرار داده شده است.

قدرت جابجایی سریع نیرو، رهگیری شناورهای سطحی و زیر سطحی دشمن، قابلیت شناسایی اهداف نظامی و حمل نیروهای تکاور و مدت زمان ماندگاری مناسب در زیر آب که با ابتکارات خاص ایرانی، فراتر از حد و اندازه های این رده از زیرسطحی ها شده از جمله توانمندی های این زیرسطحی است.
به گزارش مشرق، از دیگر ویژگی های غدیر باید چابكی لازم برای انجام سریع مأموریت‌ها، بازه ناوبری زیر سطحی طولانی، سونار اندازه كوچك، دستگاه كنترل عمق خودکار، سامانه هدایت دستی، هیدرولیك و خودكار، قابلیت ناوبری در آبهای كم‌عمق، طراحی بدنه برای به حداقل رساندن صدای خروجی از آن و بکارگیری از موتورهای دیزل الکتریک کارآمد برای همین منظور را بر شمرد که امکان ردگیری شدن و شناسایی آن را توسط دشمن به حداقل رسانده است.
سامانه نوین پرتاب اژدر نیز از قابلیتهای بسیار مهم این زیرسطحی بوده و این سامانه از دقت بالایی برای هدف‌گیری برخوردار است به طوریکه این زیر دریایی علاوه بر قدرت جابجایی سریع نیروهای ویژه، رهگیری شناورهای سطحی و زیر سطحی دشمن و قابلیت شناسایی اهداف نظامی دارای قدرت غوص سریع و پنهان شدن از رادار نیز هست. در واقع غدیر قادر است از میدان شناسایی دستگاه های سونار (sonar-evading technology) و رادارها به نوعی بگریزد.

زیردریایی غدیر در طی این سالها تحت بازبینی و بهسازی سامانه ها هم قرار گرفته و از سامانه های تمام دیجیتال در آن استفاده شده است. این کار ضمن افزایش اطمینان پذیری، کاهش احتمال خرابی و افزایش زمان بین تعمیرات باعث کاهش وزن و حجم سامانه ها نیز شده است. البته در مورد سامانه های پردازشگر و نمایشگرها باید گفت عمر این تجهیزات از عمر خود زیردریایی نیز بیشتر است.

 

زیردریایی کلاس غدیر توانسته است در آبهای خلیج فارس و دریای عمان ناو هواپیمابر آمریکایی را شناسایی کرده و در نزدیکی آن به روی آب بیاید که این اقدام توانمندی بالای آن را در اختفا و شناسایی نشدن توسط دشمن(با توجه به حساسیت بسیار بالای آمریکایی ها به عبور واحدهای شناوری از نزدیک خود) اثبات می کند، ویژگی ای که از طرف بدبینان به توان داخلی همواره زیر سؤال رفته است. بعلاوه حضور زیردریایی کلاس غدیر در آبهای آزاد نشان از توان نیروی دریایی در توانمندسازی و بهینه سازی شناورهای زیر سطحی دارد.
در طی 5 سال گذشته و با شرکت در رزمایش های گوناگون و عملیات های جسورانه، زیردریایی رده غدیر نشان داده است که توانمندی ضربه زدن به هر دشمنی با هر نوع تجهیزاتی را دارد.
حسگرهای مختلف بکاررفته در غدیر، کمیت مهم آگاهی از موقعیت صحنه نبرد را برای خدمه به میزان بالایی رسانده و سامانه کنترل آتش این زیردریایی که داده های ورودی خود را از این حسگرهای پیشرفته و متنوع دریافت می کند، اطلاعات پردازش شده را بر روی نمایشگرهای چندمنظوره رنگی برای خدمه نمایش داده، کار تصمیم گیری در شرایط نبرد توأم با برتری عددی دشمن را آسانتر نموده و غدیر را در درگیری با واحدهای سطحی و زیرسطحی دشمن توانمند می سازد.
سامانه های مخابراتی بسیار پیشرفته غدیر که همگی ساخت صنایع داخلی هستند، برقراری ارتباط با سایر واحدهای شناور، واحدهای هوادریا و مراکز فرماندهی و تبادل اطلاعات را به صورت امن و در یک شبکه هماهنگ و یکپارچه فراهم نموده اند که موجب ارتقاء کارایی و هم افزایی توان عملیاتی نیروهای عمل کننده در فضای نبرد نامتقارن شده است.

در بحث آموزش خدمه نیز با توجه به تجارب بسیار خوب نداجا در کاربری زیرسطحی ها، نیروهای جوان مورد آموزش های کامل قرار گرفته و به زودی با آماده شدن شبیه ساز متحرک زیردریایی غدیر کار آموزش خدمه این نوع زیرسطحی با کیفیت بسیار بیشتری به انجام خواهد رسید.
تعداد زیردریایی های رده غدیر که تاکنون به صورت عملیاتی در آمده اند با جمع بندی اخبار رسمی اعلام شده از رسانه ها بیش از 15 فروند تخمین زده می شود که ضمن افزایش چشمگیر سیادت و تکمیل راهبرد دفاع همه جانبه دریایی کشورمان امکان حضور زیردریایی های رده سنگین طارق ایران را نیز در آبهای دوردست فراهم نموده. از این رو درستی راهبرد طراحی و ساخت این زیردریایی های سبک به تعداد زیاد و تجهیز آنها به آخرین فناوری ها و تسلیحات موجود در کشور اثبات می شود.
مدتهاست با بکارگیری این تجهیزات بومی، هیچ یگانی وارد خلیج فارس نمی‌شود مگر آنكه اشراف اطلاعاتی کاملی در مورد آن باشد و هیچ واحد نظامی از کشورهای سلطه گر در منطقه نیست مگر اینكه از محل آنها به طور دائم آگاهی وجود دارد. یگانهای زیر سطحی کشور عزیزمان كاملاً نیروهای بیگانه را تحت كنترل داشته و از فواصل بسیار نزدیك و حتی كمتر از یك یا دو كیلومتر آنها را رهگیری می‌كنند، فاصله ای که حتی در صورت اقدام به شلیک اژدرهای معمولی قطعاً فرصتی برای واکنش به دشمن نخواهد داد.
به عنوان یك مثال مهم در این زمینه  باید اشاره کنیم یگانهای نیروی دریایی ارتش اقدام به عبور از زیر ناوهواپیمابر آمریكایی نمودند و آنها متوجه نشدند و در مرتبه دیگر از زنجیر لنگر یك ناو توسط یگانهای زیر سطحی فیلمبرداری شد كه نشاندهنده فاصله بسیار كم با آنها داشت.

با استفاده از تجربیات طراحی، ساخت و مأموریت های عملیاتی زیردریایی غدیر، متخصصان کشورمان گام در راه ساخت زیردریایی های بزرگتر، دوربردتر و کارآمدتر نمودند که یکی از آنها زیردریایی فاتح با رده وزنی حدود 500 تا 600 تن و توانایی اجرای مأموریت در زیر آب تا 5 هفته است که بنابر اعلام مسئولان به زودی بیشتر معرفی خواهد شد.


از ویژگیهای این کلاس میتوان به:

چابکی بسیار بالا جهت انجام ماموریتها/سونار سایز کوچک و کارآمد/سیستم کنترل عمق خودکار/هدایت دستی و هیدرولیک و خودکار/قابلیت ناوبری در آبهای کم عمق اشاره کرد.

زیردریایی غدیر از انواع تجهیزات بروز الکترونیکی و مخابراتی ساخت داخل بهره میبرد.و در کنار این تجهیزات قابلیت رهگیری دقیق شناورهای سطحی و زیر سطحی دشمن را دارد همچنین قدرت مانور بالا
/قوس سریع و پنهان شدن از رادارهای دشمن را دارا میباشد.این زیردریایی قادر است از میدان شناسایی دستگاه های سونار (sonar-evading technology) و رادارها فرار کند.این شناور توان حمل و جابجایی 4-8 غواص مسلح را دارد.

اولین میدان رزم این شناور در مانور بزرگ اتحاد 84 بود که در آبهای خلیج فارس و دریای عمان و اقیانوس هند برگزار شد.در این رزمایش سیستمهای نوین اژدر انداز و پرتابگرهای موشکی خودرا به رخ سایر رقبا حاضر در منطقه کشاند و باعث فخر و مباهات مردان سرزمین پارس شد.

به گفته کارشناسان نظامی هیچ شکی نیست که اگر تهران تصمیم بگیرد تنگه هرمز را مسدود کند این زیر دریاییها در خط مقدم خواهند بود.